Choroba refluksowa przełyku (GERD) to przewlekły stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując szereg dolegliwości i potencjalnych powikłań. Właściwa diagnostyka i odpowiednie leczenie mogą jednak znacząco poprawić jakość życia pacjentów z refluksem.
Mechanizm powstawania refluksu żołądkowo-przełykowego
Refluks pojawia się, gdy dolny zwieracz przełyku nie działa prawidłowo i pozwala na cofanie się kwaśnej treści żołądkowej. Zaburzenia funkcji zwieracza mogą być spowodowane wieloma czynnikami, w tym nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi, otyłością czy przepukliną rozworu przełykowego przepony.
Proces chorobowy nasila się szczególnie w pozycji leżącej oraz po obfitych posiłkach. Długotrwałe narażenie błony śluzowej przełyku na działanie kwasu żołądkowego może prowadzić do stanu zapalnego i poważniejszych powikłań. Stres, niektóre leki oraz ciąża mogą nasilać objawy choroby refluksowej, wpływając na mechanizmy ochronne przełyku i produkcję kwasu żołądkowego.
Charakterystyczne objawy choroby refluksowej
Najczęstszym objawem jest zgaga, czyli uczucie pieczenia za mostkiem, które może promieniować do szyi i gardła. Dolegliwości często nasilają się po posiłkach i w pozycji leżącej. Pacjenci mogą odczuwać kwaśne lub gorzkie odbijanie, trudności w przełykaniu oraz przewlekły kaszel, szczególnie w nocy. Nietypowe objawy mogą obejmować chrypkę, uczucie „kluski w gardle” oraz bóle w klatce piersiowej.
U niektórych osób choroba może przebiegać z minimalnymi objawami, mimo występowania zmian zapalnych w przełyku, co podkreśla znaczenie regularnych badań kontrolnych.
Diagnostyka i metody badań
Podstawą diagnostyki jest dokładny wywiad lekarski i badanie fizykalne. Gastroskopia pozwala ocenić stan błony śluzowej przełyku i wykryć ewentualne powikłania choroby.
W niektórych przypadkach wykonuje się 24-godzinną pH-metrię, która mierzy poziom kwasowości w przełyku. Badanie to pozwala określić częstość i nasilenie epizodów refluksu.
Manometria przełyku może być z kolei pomocna w ocenie funkcji dolnego zwieracza przełyku i wykluczeniu innych zaburzeń motoryki przełyku.
Kompleksowe podejście do leczenia
Leczenie choroby refluksowej opiera się na trzech filarach: modyfikacji stylu życia, farmakoterapii i – w niektórych przypadkach – leczeniu chirurgicznym. Zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia stanowi podstawę terapii.
Farmakoterapia obejmuje stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego (inhibitory pompy protonowej) oraz leków neutralizujących kwas już obecny w żołądku. Leczenie często wymaga długotrwałego przyjmowania leków pod kontrolą lekarza. W przypadkach osób opornych na leczenie zachowawcze lub przy występowaniu powikłań może być konieczne leczenie chirurgiczne, najczęściej metodą fundoplikacji.
Profilaktyka i zalecenia życiowe
Najważniejsza jest modyfikacja diety i nawyków żywieniowych. Należy unikać pokarmów nasilających refluks, takich jak tłuste i ostre potrawy, kawa, alkohol czy czekolada. Zaleca się jedzenie mniejszych porcji, unikanie posiłków na 2–3 godziny przed snem oraz uniesienie wezgłowia łóżka. Warto też wiedzieć, że redukcja masy ciała u osób z nadwagą może znacząco zmniejszyć nasilenie objawów.
Regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu i rezygnacja z palenia tytoniu to ważne elementy kompleksowego podejścia do leczenia choroby refluksowej, które warto włączyć do swojego życia.
